ΑΝΑΦΗ TΑΞΙΔΙΩΤΙΚOΣ ΟΔΗΓOΣ

ΑΝΑΦΗ > ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ

Στον εντυπωσιακό λόφο “Καστέλι”, στην ανατολική πλευρά του νησιού, ιδρύθηκε η αρχαία πόλη της Ανάφης, άγνωστο ακριβώς πότε, πιθανότατα όμως αποικίσθηκε από Δωριείς κατά τον 8ο αιώνα π.χ., όπως και η γειτονική Θήρα. Αν και ως δωρική αποικία ήταν υπό Σπαρτιατική ηγεμονία, ωστόσο τον 5ο αιώνα π.χ. αποτέλεσε μέλος της Αθηναϊκής Συμμαχίας και μάλιστα κατέβαλε φόρο 1000 δρχ ετησίως.

Η αρχαία πόλη της Ανάφης, της οποίας τα ερείπια εκτείνονται στον λόφο “Καστέλι” (υψόμετρο 327 μ.), ιδρύθηκε, σύμφωνα με τον μύθο, τον 8ο αιώνα π.χ. από το δωρικό γένος των Αιγίδων ή Τελεσικρατήδων. Ήδη κατά την ελληνιστική εποχή (300 π.χ. και μετά) κόβει δικό της νόμισμα. Στην μία όψη απεικονίζεται η κεφαλή του Απόλλωνα Αιγλήτου και στην άλλη κρατήρας πάνω από τον οποίο συνήθως πετάει μέλισσα, η οποία συμβολίζει την ακμή της μελισσοκομίας στο νησί τότε, παράδοση που βλέπουμε συνεχίζεται ως και σήμερα.

Η πόλη κατελάμβανε την κορυφή του λόφου, όπου σώζονται τα ερείπια οικοδομημάτων και ήταν οχυρωμένη με ισχυρό τείχος ενισχυμένο με σειρά πύργων, ορατό και σήμερα σε μεγάλο μήκος και ύψος. Στην νοτιοανατολική πλαγιά του λόφου απλώνεται το νεκροταφείο της πόλεως. Οι τάφοι είναι συνήθως μεγάλοι υπόσκαφοι θάλαμοι με είσοδο και λιθόκτιστη κλίμακα που οδηγεί στο εσωτερικό τους. Εξωτερικά, πάνω από αυτούς υπάρχουν υπέργεια κτιστά ορθογώνια μνημεία με κόγχες, πολλά από τα οποία σώζονται σε πολύ καλή κατάσταση. Τα ταφικά αυτά μνημεία ήταν κοσμημένα με μαρμάρινα αγάλματα ή προτομές, που αναπαριστάνουν τους νεκρούς άνδρες με ιμάτιο και τις γυναίκες με χιτώνα και ιμάτιο. Τα αγάλματα αυτά κάποτε ήταν τοποθετημένα πάνω σε βάθρα, πολλά από τα οποία φέρουν εγχάρακτες συγκινητικές αποχαιρετιστήριες επιγραφές με το όνομα του ενταφιασθέντα, π.χ. ΙΣΟΚΛΗΣ ΤΙΜΟΘΕΟΥ ΑΝΔΙΟΜΕΝΗΝ ΠΕΝΟΜΝΑΣΣΤΟΥ ΚΑΛΛΙΚΛΕΙΑ. Εντυπωσιακή είναι η μαρμάρινη σαρκοφάγος που βρίσκεται κοντά στον ναΐσκο της Παναγίας στο Δοκάρι, στους πρόποδες του λόφου, και η οποία αποτελεί ένα ξεχωριστό μνημείο. Πιθανότατα βρίσκεται κατά χώρα και φαίνεται να σχετίζεται με κάποιο μεγάλο ταφικό συγκρότημα από το οποίο είναι ορατά τμήματα τοίχων, ένα από τα οποία αποτελεί και τον βόρειο τοίχο του ναΐσκου.

Νοτιότερα από το Καστέλι, στον όρμο Κατελυμάτσα, βρίσκεται το επίνειο της πόλεως. Εδώ, γύρω από το λιμάνι, υπήρχε μια μικρή συνοικία, της οποίας τα ερείπια είναι σήμερα ορατά σε μεγάλη έκταση και μάλιστα ακόμη και κάτω του βυθού της θάλασσας, ενώ διάσπαρτα είναι τα μαρμάρινα αρχιτεκτονικά μέλη, καθώς και το υπόλοιπο οικοδομικό υλικό από ντόπιο λίθο. Συνδεόταν με την πόλη με δρόμο, παρακλάδι της Ιεράς Οδού που οδηγούσε στο ιερό του Απόλλωνα Αναφαίου.

Αρχαιότητες υπάρχουν και σε άλλα σημεία της Ανάφης. Στη δυτική πλευρά του νησιού βρίσκεται ο λόφος “Πυργί”, ο οποίος έχει θαυμάσια ορατότητα αφενός στη θάλασσα και κυρίως προς την αντίκρυ Θήρα και αφετέρου σε μεγάλο τμήμα του νησιού από τη Χώρα μέχρι και τον όρμο Πράσσα. Αναμφίβολα ως θέση αποτελεί εξαιρετικό παρατηρητήριο, το οποίο δεν έμεινε ανεκμετάλλευτό από τους αρχαίους Αναφιώτες. Άλλωστε το ίδιο το τοπωνύμιο φανερώνει τόσο τον ρόλο της θέσης όσο και την ύπαρξη κάποιου παλαιού “πύργου”. Πράγματι εδώ διασώζονται τα ερείπια ενός εντυπωσιακού αρχαίου οικοδομικού συγκροτήματος, κτισμένο με μεγάλους δόμους, ενσωματωμένο σε σύγχρονες αγροτικές κατασκευές. Προφανώς πρόκειται για είδος φρουρίου, δηλαδή πύργου με άλλες εγκαταστάσεις, μάλλον ελληνιστικής εποχής, το οποίο είχε ως σκοπό να ελέγχει το δυτικό τμήμα του νησιού καθώς και τη θαλάσσια κίνηση.