ΙΟΣ TΑΞΙΔΙΩΤΙΚOΣ ΟΔΗΓOΣ

ΙΟΣ > ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ

ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ

Η αμφιθεατρική ανάπτυξη του κύριου οικισμού του νησιού, της Χώρας, διατηρεί έως σήμερα τον αρχικό πυρήνα της πλαγιάς του λόφου, στην κορυφή του οποίου διακρίνονται τα απομεινάρια του ενετικού κάστρου και η εκκλησία της Παναγίας της Γκρεμιώτισσας.

Στη Χώρα, εξαιτίας της στενότητας χώρου, οι –κατά κανόνα ξεχωριστές– κατοικίες του ισογείου (κατώι) και του πρώτου ορόφου (ανώι) υπάγονταν στο νομικό καθεστώς της οριζόντιας ιδιοκτησίας, το οποίο είχε επισημανθεί από πολύ παλιά και μνημονεύεται στο εθιμικό δίκαιο των Κυκλάδων από την εποχή της Οθαμανικής Αυτοκρατορίας.

Το πυκνά δομημένο τμήμα του κυρίως οικισμού δεν αφήνει περιθώρια άνετης ανάπτυξης των απαιτούμενων για τις αγροτικές χρήσεις και λειτουργίες βοηθητικών χώρων, οι οποίοι, έως τη δεκαετία του 1960, διαμορφώνονται εκτός του οικισμού.

Οι κατοικίες της εξοχής, «κατοικιές», «αγροικιές» ή «ετζεριές» κατά τους ντόπιους, δημιουργούν μικροσυνοικισμούς και χαρακτηρίζονται από μακροχρόνια παρουσία στο νησί, δίνοντας την εικόνα μιας πλήρους συγκρότησης του αγροτικού σπιτιού.

Με το πέρασμα των χρόνων, το οικιστικό τοπίο αλλάζει, λειτουργώντας σαν πλαίσιο αφομοίωσης και αναπαραγωγής της νέας κοινωνικοοικονομικής τάξης πραγμάτων. Λιγοστοί είναι οι οικισμοί με ανάπτυξη καθαρά δεύτερης κατοικίας, όπως ελάχιστες είναι και οι ζώνες που παραμένουν για γεωργική χρήση. Μετά τη δεκαετία του 1970, ξεκινά η επέκταση των ορίων του βασικού οικισμού προς τις περιοχές του Γιαλού, του Μυλοπότα και του Κάτω Κάμπου, με αποτέλεσμα σήμερα ο προσδιορισμός των παραπάνω οικισμών να μην είναι ευδιάκριτος.

Στον παλιό οικισμό της Χώρας τα κτίσματα ανακατασκευάζονται, ενώ η διάθεση περιορισμένου χώρου ευνοεί το «συνωστισμό» καταστημάτων διασκέδασης κατά τη θερινή περίοδο. Η Πεντάνουσα, έναντι της Χώρας, αναπτύσσεται για να καλύψει την ολοένα και μεγαλύτερη ανάγκη για ξενοδοχειακή υποδομή. Ορισμένα από τα νέα κτίσματα μεταβάλλουν την αρχιτεκτονική του τοπίου, μέσω του χρωματισμού, του ύφους και του συνδυασμού ετερόκλητων στοιχείων για τη συμπλήρωσή τους.