ΡΕΘΥΜΝΟ TΑΞΙΔΙΩΤΙΚOΣ ΟΔΗΓOΣ

ΡΕΘΥΜΝΟ > ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ

Αρχαία Ελεύθερνα

Στους βόρειους πρόποδες του Ψηλορείτη, σε υψόμετρο 380 μ. περίπου και σε απόσταση 30 χλμ. νότια του Ρεθύμνου βρίσκεται η αρχαία πόλη Ελεύθερνα. Σήμερα σώζονται ερείπια από διάφορες ιστορικές περιόδους της ζωής της αρχαίας Ελεύθερνας. Σύμφωνα με την παράδοση η πόλη πήρε το όνομα της από τον Ελευθερέα, έναν από τους Κουρήτες ή από το επίθετο της Δήμητρος Ελευθούς. Στο λόφο Νησί που αποτελεί έναν από τους κύριους πυρήνες της αρχαίας πόλης μαζί με το λόφο Πυργί υπάρχει συνοικία που άκμασε κατά τους Ελληνιστικούς χρόνους.

Ανασκαφική έρευνα διενεργήθηκε στον αρχαιολογικό χώρο το 1929 από την Αγγλική Αρχαιολογική Σχολή, υπό τη διεύθυνση του H. Payne και είχε μικρή χρονική διάρκεια. Συστηματικές ανασκαφές που πραγματοποιούνται από το 1985 από το Πανεπιστήμιο Κρήτης, έφεραν στο φως σπουδαία αρχαιολογικά λείψανα, που δίνουν την εικόνα της αρχαίας πόλης, κυρίως από τους γεωμετρικούς έως τους πρωτοβυζαντινούς χρόνους, χωρίς ωστόσο να λείπουν τα στοιχεία της αδιάκοπης χρήσης του χώρου από τα πρωτομινωικά έως και τα νεώτερα χρόνια.

Αποδούλου

Στη θέση Τούρνες της Κοινότητας Αποδούλου στις δυτικές υπώρειες του Ψηλορείτη υπάρχουν τα λείψανα εκτεταμένου παλαιοανακτορικού κέντρου (1950-1700 π.Χ.). Η θέση κυριαρχεί στην κοιλάδα του Αμαρίου και ελέγχει το πέρασμα προς τον κάμπο της Μεσαράς. Η ανασκαφική έρευνα έφερε στο φως τρία κτηριακά συγκροτήματα. Στην ευρύτερη περιοχή έχουν εντοπισθεί θολωτοί τάφοι των μετανακτορικών χρόνων (1380-1200 π.Χ.).

Η πρώτη ανασκαφική έρευνα στην περιοχή έγινε από τον Σπ. Μαρινάτο στη δεκαετία του ΄30. Κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου πολέμου το Γερμανικό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο με επικεφαλής τον Ε. Kirsten ανέσκαψε στον χώρο. Από το 1985 και εξής ο χώρος ανασκάπτεται συστηματικά από το Υπουργείο Πολιτισμού σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο της Νάπολης.

Νεκρόπολη Αρμένων

Η διαμόρφωση του νεκροταφείου έγινε βάση ενός οργανωμένου σχεδιασμού. Οι τάφοι ανήκουν στον τύπο του λαξευτού θαλαμωτού τάφου με δρόμο. Μοναδική εξαίρεση αποτελεί ο τάφος 200 ο οποίος είναι κτιστός θολωτός. Για τη σήμανση των τάφων χρησιμοποιούνταν ακατέργαστες πέτρες και πυραμοειδείς ή πλακοειδείς στήλες. Οι τάφοι ήταν οικογενειακοί: περιείχαν πολλούς νεκρούς που αποθέτονταν είτε πάνω στο δάπεδο είτε σε σαρκοφάγους. Τα κτερίσματα (κεραμική - όπλα - εργαλεία - κοσμήματα), παρέχουν σημαντικές πληροφορίες για την τέχνη, τη θρησκεία και την κοινωνική οργάνωση της εποχής.

Το 1969 δύο μαθητές παρέδωσαν στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ρεθύμνου, δύο αγγεία προερχόμενα από τη Θέση Πρινοκέφαλο της Κοινότητας Αρμένων. Η έρευνα στην περιοχή έδειξε ότι υπάρχει εκτεταμένο νεκροταφείο υστερομινωικών χρόνων, το οποίο έκτοτε ανασκάπτεται συστηματικά. Εως σήμερα έχουν ανασκαφεί περισσότεροι από 220 τάφοι.

Ιδαίον Άντρον

Στο οροπέδιο της Νίδας, σε υψόμετρο 1538 μ. βρίσκεται η «Σπηλιάρα της Βοσκοπούλας», το σπήλαιο όπου κατά τη μυθολογία μεγάλωσε, ή και γεννήθηκε, ο πατέρας των Θεών, ο Δίας. Για την ακρίβεια η Ρέα έκρυψε στο σπήλαιο αυτό το νεογέννητο μωρό της για να το γλιτώσει από τη μανία του Κρόνου να καταβροχθίζει τα παιδιά του, επειδή φοβόταν ότι κάποιο απ΄ αυτά θα του έπαιρνε την εξουσία. Κρυμμένος στην σπηλιά ο Δίας μεγάλωνε με το γάλα της κατσίκας Αμάλθειας ενώ όταν έκλαιγε οι Κουρήτες κάλυπταν τις φωνές του χτυπώντας δυνατά τις χάλκινες ασπίδες τους. Συνδεδεμένο λοιπόν το Ιδαίο Άντρο με το μύθο αυτό απέκτησε μεγάλη φήμη κατά την αρχαιότητα και αποτέλεσε λατρευτικό κέντρο με διαχρονική αξία από τα μινωικά χρόνια έως και τα ύστερα ρωμαϊκά.

Η ιερότητα του σπηλαίου αποδείχθηκε από τις ανασκαφικές έρευνες που ξεκίνησαν το 1885 από τον Ιταλό αρχαιολόγο Federico Halbherr και συνεχίστηκαν συστηματικά από το 1983 κ.εξ. από του αρχαιολόγους Γιάννη και Έφη Σακελλαράκη.

Αξός

Στην περιοχή του σημερινού χωριού Αξός, βρίσκονταν η αρχαία πόλη Όαξος, μια από τις σημαντικότερες πόλεις της αρχαίας Κρήτης που ήκμασε από την υστερομινωική και γεωμετρική έως τη ρωμαϊκή και τα υστερότερα χρόνια. Η αρχαιολογική σκαπάνη έχει φέρει στο φως πλούσια υπολείμματα της αρχαίας πόλης ανάμεσα στα οποία ο Ναός της Αφροδίτης, το Πρυτανείο, τάφοι και ποικίλα αρχιτεκτονικά κατάλοιπα. Εντυπωσιακό θα πρέπει να ήταν και το τείχος της ακρόπολης τμήματα του οποίου είναι ορατά ακόμα και σήμερα στην κορφή του λόφου. Τις ανασκαφές ξεκίνησε η Ιταλική Αρχαιολογική Σχολή το 1899 φέρνοντας στο φως ποικίλα ευρήματα ανάμεσα στα οποία μινωικά όστρακα, λίθινα αγγεία, επιγραφές, και πολλά ειδώλια που απεικονίζουν γυμνή γυναικεία μορφή που έχει ερμηνευθεί ως Θεά της γονιμότητος. Εντοπίστηκαν επίσης υπολείμματα κτιρίων της κλασικής εποχής πάνω στα οποία οικοδομήθηκαν υστερότερα κτίρια, κυρίως βυζαντινές εκκλησίες. Η πόλη συνέχισε να ακμάζει τόσο στη ρωμαϊκή όσο και στη βυζαντινή εποχή κατά την οποία μάλιστα ήταν έδρα επισκοπής και διέθετε πληθώρα εκκλησιών.

Λάππα

Στο σημερινό χωρίο Αργυρούπολη διενεργούνται τα τελευταία χρόνια σωστικές ανασκαφές από την ΚΕ Εφορεία Κλασικών και Προϊστορικών αρχαιοτήτων. Σε διάσπαρτα σημεία έχουν αποκαλυφθεί τμήματα της αρχαίας Λάππας τα οποία χρονολογούνται από τη Γεωμετρική έως και τη Ρωμαϊκή εποχή. Τα περισσότερα ωστόσο ευρήματα χρονολογούνται στα ελληνιστικά και πρώιμα ρωμαϊκά χρόνια, γεγονός που μαρτυρεί εκτενέστερη ακμή της περιοχής στις συγκεκριμένες χρονικές περιόδους. Είναι άλλωστε γνωστό και από τις φιλολογικές μαρτυρίες ότι η Λάππα ήταν μία από τις σημαντικότερες πόλεις της δυτικής Κρήτης που ήκμασε κατά την ρωμαϊκή εποχή. Καταστράφηκε από το Μέτελλο το 68 π.Χ. αλλά μετά το 31π.Χ. ξαναχτίστηκε νέα λαμπρότερη πόλη η οποία μάλιστα διέθετε θέρμες και δικό της νόμισμα. Τα τελευταία χρόνια έχει αποκαλυφθεί εκτεταμένο νεκροταφείο ρωμαϊκών χρόνων στη θέση «Πέντε Παρθένες». Τα πλούσια ευρήματα των ανασκαφών αλλά και εκείνα που είχαν περισυλλεγεί πριν ξεκινήσουν οι συστηματικές ανασκαφές, ανάμεσα στα οποία δύο μαρμάρινα αγάλματα και ένα χάλκινο αγαλματίδιο, εκτίθενται σήμερα στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ρεθύμνου.

Μοναστηράκι

Στο χωριό Μοναστηράκι που βρίσκεται στην κοιλάδα του Αμαρίου και σε απόσταση 38 χιλιομέτρων από το Ρέθυμνο, έχει αποκαλυφθεί κτιριακό συγκρότημα που θα πρέπει να οικοδομήθηκε γύρω στο 2000 π.Χ και να καταστράφηκε από βίαια καταστροφή, σεισμό ή πυρκαϊά γύρω στο 1700 π.Χ. Το κτιριακό αυτό συγκρότημα που περιλαμβάνει αποθήκες, χώρους λατρείας και δύο χώρους αρχείου με πληθώρα πήλινων σφραγισμάτων, πιστεύεται ότι έχει ανακτορικό χαρακτήρα. Την ανασκαφική έρευνα ξεκίνησε το Γερμανικό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου και συνεχίζει από το 1980 το Πανεπιστήμιο Κρήτης.